Czytanie Pisma św. (5). Metody czytania

wrz 9, 2016

—

W ostatnim wpisie zająłem się przede wszystkim tekstem biblijnym. Wskazałem na złożoność tego tekstu przede wszystkim z racji przekazu a konkretnie jego przekładów. Wskazałem też na zasadnicze metody stosowane przy czytaniu. Naturalnie, jak to już zostało zauważone, w komentarzach, można zidentyfikować jeszcze inne sposoby czy metody czytania. Będę wdzięczny za uzupełnianie i ewentualne stawianie pytań.

Ja, zgodnie z zapowiedzią, zajmę się kolejno tymi, na które wskazałem. Nie pretenduję do tego, aby moje propozycje były kompletne i wyczerpujące tematyk. Poza tym proszę jeszcze o cierpliwość. Mam nadzieję, że po tych – jak mi się wydaje koniecznych – wstępnych rozważaniach, dojdziemy do rozważania konkretnych tekstów. Będziemy je dobierać na różne sposoby uwzględniając też sugestie Blogowiczów.

Lectio continua

To jest jakby bezpośredni i najbardziej narzucający się sposób czytania, czyli od początku „książki” do końca. Jednak i tutaj musimy być ostrożni. Czasem słyszy się, że ktoś przeczytał całe Pismo św. od deski do deski. Często jednak bywa, że ktoś zacznie i nie doczyta, bo nie widzi ciągłości akcji, nie rozumie tych różnych przejść i różnic, jakie zachodzą pomiędzy poszczególnymi Księgami. W konsekwencji gubi się albo się zniechęca i przestaje czytać.

Kiedy mówimy o czytaniu Pisma św. w sposób ciągły, to trzeb mieć świadomość różnorodności Ksiąg. Już o tym mówiłem. Biblia to nie jednolita księga, lecz biblioteka. Lectio continua jest więc możliwa wtedy, gdy zastosujemy ją do poszczególnych ksiąg czy grup, w których są zebrane. Takimi są na przykład księgi zaliczane do historyczne, które mówią o dziejach królestwa Izraela i Judy koncentrując się naturalnie na niektórych osobach i wydarzeniach. Tak można też czytać historię Patriarchów. Podobnie również historię Wyjścia i wędrówkę Izraelitów przez pustynię.

Inaczej musimy podejść do czytania w sposób ciągły ksiąg mądrościowych i dydaktycznych. Spotkamy się tutaj z grupami tematycznymi, czy nawet całymi utworami, które same w sobie stanowią zamknięty i określony typ literatury.

Tak musimy spojrzeć na przykład na Księgę Hioba. Podobnie też trzeba spojrzeć na Księgę Tobiasza, Estery i Judyty. Są w nich wątki historyczne, chociaż inaczej pojmowane, niż my to dzisiaj rozumiemy. Księgi stanowił jednak zasadniczo stanowią określoną całość. Można je więc czytać „od deski do deski!

Łatwiej pod tym względem jest z księgami Nowego Testamentu. Tutaj łatwiej jest czytać w sposób ciągły. Dotyczy to przede wszystkim Ewangelii, Dziejów Apostolskich.

Jeśli wolno dać mi służyć jakąś pomocą co do tego rodzaju czytania, to radzę czytać poszczególne księgi korzystając z pomocy jaką oferują wprowadzenia do ksiąg w takich wydaniach jak BT, BJ, BP i inne. Gdy dochodzimy do różnych długich np. spisów nazw czy imion, jak to jest czasem w przedstawianiu podziału ziemi między szczepy, czy genealogie itp., to radzę ze spokojem to przejść opuszczając szczegóły. Nadejdzie czas, że będziemy mieli do tego bliższy dostęp. Podobnie należy podejść do różnych przepisów obrzędowych, jakie znajdziemy na przykład w Księdze Kapłańskiej. W takich przypadkach zmiast chcieć to zrozumieć od razu, radzę przejść nad tymi tekstami do następnych.

Lektura historyczno-krytyczna

Mówiąc o lekturze historyczno-krytycznej mam na myśli bardziej specjalistyczne podejście do tekstu. Do tego są potrzebne pomoce umożliwiające „usytuować” dany tekst w kontekście historycznym. Służą ku temu załączane do niektórych wydań tablice chronologiczne i wszelkiego rodzaju spisy słownikowe i mapy. Służą temu także komentarze.

Celem tego rodzaju podejścia do tekstu jest możliwie jak najbliższe odniesienie do „obiektywnej” historii. Naturalnie z góry trzeba powiedzieć, że nie zawsze wszystko będzie możliwe. Mamy bowiem w Biblii do czynienia z innym podejściem do historii. Trzeba nadto pamiętać o tym, że wiele tekstów, które przedstawiają jakąż określoną sytuację, zostało napisanych później. Są więc pewną „dydaktyczną” i religijną projekcją „ex post”, czyli prorokowanie z wydarzeń wcześniej dokonanych. Często w takich przypadkach mamy teksty późniejsze przypisane do postaci żyjących wcześniej. W to wchodzi też tzw. pseudografia, czyli podawania się za wcześniej żyjącego autora. Takie „techniki” były w starożytności powszechnie stosowane.

Ten sposób czytania to studiowanie krytyczne tekstów. Do tego trzeba pomocy i cierpliwości oraz zacięcia badawczego. W tym podejściu do tekstu trzeba też uwzględnić wspomnianą już wcześniej krytykę tekstu, czyli zajęcie się sposobem formowania się tekstu i jego przekazem. Są to już specjalistyczne pociągnięcia. To wszystko może służyć duchowemu rozumieniu tekstu – i tak powinno być. Bywa jednak też, że zostaje przeakcentowana strona (podejście) racjonalizujące i może zaistnieć zmniejszenie czy zatracanie religijnego (duchowego) podejścia. Są to delikatne sprawy. Nie wszystko da się racjonalnie i naukowo udowodnić czy wyjaśnić. Teksty biblijne nie powstawały jako materiał naukowy, lecz owoc wspólnoty wiary. Dla nas zwornikiem wszystkiego jest ostatecznie Osoba Jezusa Chrystusa. Trzeba więc troszczyć się o właściwe relacje między tymi podejściami do tekstu i takie korzystanie z nich, by służyły przez współdziałanie tych różnych czynników.

To na dziś tyle. Czekam na uzupełnienia i dzielenie się swoimi doświadczeniami.

Pozdrawiam

Bp ZbK

Czytanie Pisma św. (5). Metody czytania

Lectio continua

Lektura historyczno-krytyczna

Komentarze

18 odpowiedzi na „Czytanie Pisma św. (5). Metody czytania”