Msza Krzyżma

Msza święta sprawowana przez biskupów w Wielki Czwartek rano w kościołach katedralnych jest ostatnią liturgią przed Triduum Paschalnym. Nie należy jeszcze ona do Triduum Paschalnego. Nazywana jest mszą krzyżma, gdyż podczas tej celebracji poświęca się krzyżmo oraz oleje chorych i katechumenów. Krzyżmo (inaczej – chryzma, od gr. chrio – namaszczać, chrisis – namaszczenie) to jasny olej z oliwek, zmieszany z ciemnym balsamem.

W starożytności biskup dokonywał poświęcenia olejów wtedy, gdy zachodziła taka potrzeba. Od VI wieku obrzęd ten jest sprawowany podczas mszy świętej w Wielki Czwartek. Być może, że na Lateranie przez pewien czas był on związany z Mszą Wieczerzy Pańskiej. Jednakże w tradycji chrześcijańskiej od dawna znane są dwie msze sprawowane w Wielki Czwartek – jedna na zakończenie Wielkiego Postu, i druga, na pamiątkę ustanowienia Eucharystii (Św. Augustyn, Egeria).

Dopóki w Kościele trwał zwyczaj publicznej pokuty, w Wielki Czwartek odprawiano jeszcze trzecią mszę – z obrzędem pojednania pokutników. W Mszale Piusa V (1570 r.) znajdują się teksty mszalne wielkoczwartkowej mszy porannej, podczas której w kościołach katedralnych dokonywano poświęcenia olejów.

Msza krzyżma tradycyjnie sprawowana jest w kościołach katedralnych (tylko w uzasadnionych wypadkach w innym, znaczącym kościele) i jest przewidziana na ranek Wielkiego Czwartku. Ze względów duszpasterskich może być jednak sprawowana także w innym dniu, ale w pobliżu Świąt Wielkanocnych, ponieważ nowo poświęconych olejów używa się przy sprawowaniu chrztu i bierzmowania w czasie Wigilii Paschalnej.

Sprawowanie mszy krzyżma uważane jest za jeden z głównych przejawów pełni kapłaństwa biskupa i znak ścisłej łączności prezbiterów z jego osobą. Ujawnia się w niej w szczególny sposób jedność prezbiterów ze swoim biskupem w jednym i tym samym kapłaństwie i w posłudze Chrystusa w Kościele. Podczas mszy z poświęceniem krzyżma, które służy m. in. sprawowaniu sakramentów, ukazuje się szczególna rola biskupa jako tego, który spełnia posługę uświęcania. Prezbiterzy są świadkami i współuczestnikami poświęcania krzyżma i współpracownikami biskupa w dziele uświęcania. W czasie tej mszy świętej, po homilii następuje też odnowienie przyrzeczeń kapłańskich.

Jeśli chodzi o umiejscowienie poświęceń olejów to zachowuje się następujący porządek: błogosławieństwa oleju chorych dokonuje się przed zakończeniem Modlitwy Eucharystycznej (przed Doksologią), a błogosławieństwa oleju katechumenów i poświęcenia krzyżma – po Komunii świętej. W Polsce zgodnie z postanowieniem KEP nie dokonuje się poświęcenia oleju katechumenów, gdyż nie stosuje się obrzędu namaszczenia katechumenów (zob. OChWD 127-132)

Oleje (w przypadku krzyżma zmieszany z pachnącym balsamem) poświęcone podczas mszy krzyżma służą do namaszczania – znaku towarzyszącego wielu sakramentom.

Więcej na temat Mszy krzyżma zob.
www.liturgia.dominikanie.pl/dokument.php?id=1314

Bp ZbK